RONALD DAVIS (n. 18/06/56- f. 4/11/08)

Curiosa historia. Teño aquí un home que loitou durante a súa curta vida contra os malos hábitos: tabaco, sedentarismo, drogas, obesidade.
Licenciado en medicina en 1983 despois de estudar zooloxía e especializarse no sector público, adicou todos os seus esforzos a tratar de convencer ao mundo do pernicioso do tabaquismo, do alcoholismo, das graxas. Formou parte desde 1988 do Centro de Control e Prevención de Enfermidades e acadou a presidencia da Asociación Americana de Medicina (no seu descargo digamos que foi o que forzou a entrada dos médicos negros, ata aquela segregados, nesa asociación). As políticas de prevención, aquela guerra sisífica contra o suicidio lento e colectivo dos seus contemporáneos non era a súa profesión: era a súa vida. Soía dicir que a resistencia da xente aos seus consellos queimábao coma político e frustrábano como médico.
Se un o pensa ben, tiña razón: cómo pode un tipo medianamente intelixente fumar dous paquetes diarios, beber media ducia de viños, almorzar tres donus e coller o coche para ir traballar a cen metros da casa? Agora ben, terá que admitir que a súa morte, aos 52 anos, por un cáncer de páncreas, tampouco é que lle faga moita propaganda ao su xeito de vida. Moito me temo que vai a haber un certo repunte no consumo de tabaco no seu contorno. E é unha pena.

DAVID LETT (n. 1939 - f. 9/10/08)

O pinot noir de Eyrie Vineyards (Dundee Hill, Oregón) é agradable e elegante, con complexos aromas. Coa sua cor rubí pálida, distínguese da meirande parte dos actuais escuros pinot noirs, que destacan pola súa forza e opacidade. Por iso, os claros Eyries teñen sido xulgados erroneamente como febles e descoloridos. De feito, a xuízo do propio colleiteiro, David Lett (Papá Pinot, para os amigos), este erro ven provocado por unha interesada confusión entre forza e terroir: demostrouno xa en 1979, nunha cata a cegas en París, cando a colleita de 1975 do seu Eyrie Vineyards Reserve Pinot Noir foi apreciada ao mesmo nivel que a de Borgoña. Contan que, asombrado, Robert Drohuin, mito vivinte entre os viticultores da Borgoña, fixo no seu château unha nova cata, onde aquel viño americano do '75 só foi superado por un Chambolle-Musigny do '59 do propio Drohuin, que non dubidou en trasladar parte das súas viñas a Oregón.
A istoria de cómo chegou a dar viño unha pinot noir en Oregón é, cando menos, curiosa.
Con 22 anos e recén licenciado, David Lett pasou polo Napa Valley camiño da Universidade de California. Fascinado tanto polas viñas de Château Souverain como polo traballo que alí se estaba a realizar con elas, pídeulle traballo ao seu dono, Lee Stewart, con quen aprendería os arcanos do cultivo das videiras. Dous anos máis tarde, e unha vez conseguido un deses títulos de universidade americana viaxa por Europa e fica etérnamente namorado da pinot noir e da súa capacidade para dar o mellor de si mesma nas peores condicións ambientais.
De regreso a EEUU, David comeza a busca do lugar axeitado para prantar aquela uva: o extraordinario sabor dunhas fresas cultivadas no Willamette Valley, en Oregón, lévao a mudarse alí no 1965. Un ano máis tarde atopa o lugar exacto: unha vella finca de frutais en Dundee Hill á que bautizará Eyrie Vineyard. Case ao mesmo tempo atopa á muller da súa vida, que compartirá con el, no verán do '66, a súa luna de miel plantando os case 3000 bacelos que trouxera de Napa Valley, onde ninguén cría que David había facer algo bo deles.
No 1970 recolleu a súa primeira colleita, tan insatisfactoria que nin tan sequera se atreveu a comercializala como pinot noir. Fíxoo como Spring Wine. Despois veu todo o demais, incluído ser o primeiro colleiteiro de pinot gris de EEUU.
O pasado nadal David abriu para a súa familia e os seus máis directos colaboradores dúas ou tres daquelas botellas Spring Wine, e atoparon que aquel viño lixeiro e esbrancuxado se convertira nalgo complexo e absolutamente delicioso.
É o tempo, que pon todo no seu lugar.

(David cos bacelos. Foto tomada do blog de Jancis Robinson)

ANTHONY SPERO (n. 1929 - f. 29/09/08)

Vincent Bickleman, de Brooklyn, gustaba de entrar nas casas a roubar xoias. Levaba moito tempo facéndoo e facíao ben. Nunha desas exitosas operacións asaltou a casa dunha tal Jill Spero. O pai de Jill era un empresario, un home de negocios, tamén de Brooklyn: un home discreto, vestido con roupa discreta, cun coche discreto, con costumes discretos. Tiña un taller de coches, o Big Apple Car Services, pero antes xa tivera unha tapicería, un pequeno restaurán de comidas rápidas, un forno e ata unha tenda de animais. Precisamente era a súa afección polas pombas o que o facía moi popular no barrio de Bensonhurst, onde nacera. Criábaas na terraza dun edificio de Bath Avenue, onde vivía, e alí, entre as gaiolas, entre as súas amadas pombas, era onde prefería facer os negocios, pechar os tratos. Tamén era un habitual do West End Social Club, xusto a carón do seu taller.
Pobre Vicent Bickleman. Tivo moi mala sorte. Porque o West End Social Club era un niño de mafiosos. Porque o Big Apple Car Services era unha tapadeira para un negocio ilegal de tragaperras e extorsións varias. Porque o discreto Anthony era consegliere da familia Bonano. Porque xusto naquel entón, entre os anos 1987 e 1992, cos capos da familia (Philip "Rusty" Rastelli e Joseph "Big Joey" Massino) na cadea, era momentáneamente o don da familia. Porque era un gangster á antiga: violento, despiadado, práctico, bo negociante e un frío asasino.
Vicent Bickleman foi executado por Paul Gulino, membro dos Bath Avue. Crew, sempre ao servizo de Anthony, nunha acción que remataría na detención e posterior condena a cadea perpetua do capo. O propio Gulino, un rata que delatou a Mr. Spero e que trazou un plan para matalo, foi asasinado por un compinche, Louis J. Tuzzio, seguindo as ordes do discreto Anthony, que tamén mandaría matar a este último. O asasino de Tuzzio tivo sorte de que Anthony Spero fora detido daquela.
Morreu na penitenciaria. A súa segunda filla, Diana Clemente, dixo que vivira a súa vida coma un home e que morrera como tal, en clara referencia a Joey Massino e outros tantos membros da familia Bonano que acabaron convertíndose en soplóns do FBI.

(A imaxe é da George Pickow Image Collection, e non ten nada que ver co aquí narrado. Ou tal vez si. Quen sabe)

RICARDO CABALLER ZAMORA (n. 08/08/19- f. 26/09/08)

A pirotécnia é un espectáculo para o asombro e a diversión, para a festa, pero D. Ricardo sabía que non sempre ten que ser así. Inda non fixera os 17 anos cando estalou a Guerra Civil, e o Goberno da República, baixo o dominio do cal quedou Godella (de Valencia), onde estaba o obradoiro pirotécnico Caballer e onde el mesmo nacera, requisou aquel obradoiro rexentado polo seu pai. Pasaron de fabricar os voladores e minats que xa fixera famosos o seu abó (fundador no 1881 da fábrica) a facer foguetes de cores con paracaídas para iluminar o terreo, e outros para lanzar propaganda de guerra destinada a propios e contrarios. Tamén fabricaron máis dun millón de cápsulas para os vellos e impotentes mauser da República. Gustáballe lembrar a Ricardo que daquela, debido a que os homes todos marcharan para a fronte, chegaron a traballar na fábrica do seu pai máis dun milleiro de mulleres.
Cando acabou a Guerra foron declarados desafectos ao réxime, e o seu pai foi encarcelado, resultando morto de tristura, fame ou medo no 1940. Ricardo tamén pasou as súas e con 21 anos foi desterrado ao daquela Marrocos español, onde formou parte dun batallón disciplinario ao que encargaron a construción da estrada de Alcazarquivir (Ksar el Kebir, a uns 30 Km de Larache). Pouco despois foi enviado a Madrid, onde cumpriu un servicio militar de sete anos, tralos que regresou a Valencia, a súa terra.
Tentou volver poñer en pé o vello obradoiro do seu abó en Godella, pero o seu pasado no bando republicano pechoulle esa porta (enténdese que un pirotécnico desafecto poda ser tido por un perigo). Pero era o que sabía facer, o seu destino. Traballando para outros foi percorrendo toda a provincia ata que el e o seu irmán foron quen de reabrir o seu propio obradorio. Nos anos '60, e xa en solitario, abriu o seu propio negocio que se convertiría co tempo nunha referencia a nivel mundial.
Lembraba como un dos seus mellores traballos un castelo de foguetes feito na honra de Franco "con el escudo del caudillo", o imperial e o de Madrid. Así son as cousas.

FRED CRANE (n. 22/03/18- f. 28/08/08)

“What do we care if we were expelled from college, Scarlett? The war is going to start any day now, so we’d have left college anyhow.” ("Qué importa que nos botaran da universidade, Escarlata? A guerra vai comezar un día destes e teríamos que deixala de calquera xeito").

Esta é a primeira liña de dialogo no guión da película máis película de tódalas películas: Foise co vento (Gone with the Wind, 1939), e Fred Crane o encargado de dicila co seu marcado acento sureño, máis concretamente de Nova Orleáns. Foi en parte ese acento, en parte a súa beleza, en parte tamén a casualidade, a que levou a David O. Selznick a escollelo para ese papel, dándolle así "un billete para a inmortalidade", segundo as súas propias verbas. Recén chegado a Hollywood, acompañou á filla da súa curmá (unha belísima actriz do cine mudo) para unha proba para o papel de Suellen O'Hara, sendo el o elixido para incorporar a Brent, un dos xemelgos Tarleton (o outro, Stuart, foi o actor George Bessolo, que cambiaría despois o seu apelido polo de Reeves para encarnar na tele ao máis famoso Supermán da historia). Ademais de na primeira escena, o Sr. Crane participou noutras catro, incluída a famosa da barbacoa. Foi contratado por 50 dólares á semana.

Agora Escarlata xa estará contenta na outra beira con tódolos pretendentes ao seu carón, xa que Brent Tarleton era o único que lle faltaba.

(Brent - á dereita de Escarlata- nunha foto cunha dedicatoria autógrafa do propio Fred Crane tomada de aquí)

CONNIE HAINES (n. 20/01/21- f. 22/09/08)

Connie Haines subiu cantar a un escenario cando tiña 4 anos e non baixou ata hai dous anos, vítima dunha enfermidade mortal. Como non podía ser doutro xeito foi rebautizada no mesmo escenario onde viviu. O seu nome orixinal, tan sureño e barroco coma o seu acento, era Yvonne Marie Antoinette JaMais, "demasiado longo como para caber nos carteis", na opinión do trompetista Harry James, líder da orquesta na que ela cantaba con 17 anos compartido escenario cun tamén novo Frank Sinatra. "Ti tes cara de Connie", lle dixo. O de Haines foi para que lle rimara con James. Pouco lle durou a rima ao pobre de Harry.
O gran Tommy Dorsey escoitouna no Frank Dailey's Medowbrooks de New Jersey, o templo das big bands e preguntoulle: "quén che ensinou cantar así?" Sen agardar contestación, continuou: "cando poderías vir cantar na miña?" Os problemas financieros de Harry provocaron a rápida chegada de Connie e Frank á Tommy Dorsey Orchestra. Unha auténtica sorte para eles, xa que alí aprenderon a peculiarísima técnica de respiración de Dorsey, que lle permitía coller aire mentres tocaba sen que aparentemente necesitara tomar alento. Tamén colleron moito do fraseo do trombonista e líder da orquesta, que lles descubriu así mesmo a necesidade de interpretar, máis que de cantar, as cancións.
Foi no escenario do Madison Square Garden onde un pailán descoidado tirou un misto que prendeu rápidamente no vestido da cantante. Frankie, moi atento, tiroulle a chaqueta enriba. Como non servira de moito, el mesmo se tirou enriba da cantante para afogar as lapas. Cando todo rematou aquela muller puxo en pé o seu escaso metro e medio e dixo cun pícaro sorriso: "tranquilos, Frankie só estaba a apagar o meu lume", e seguiu cantando co seu vestido queimado ata que remataron o número.
Cara ao fin dos anos 40 o tempo das big bands comezou esmorecer dando paso á época dourada dos vocalistas, que tomaron o relevo prefigurando tempos posteriores na música popular. Connie comezou unha sólida carreira en solitario, convertíndose nunha figura moi popular grazas ás súas intervencións, case continuas, nos vellos programas de Abbot & Costello, Bob Hope, Ed Sullivan e Frankie Laine. Non foi Sinatra, pero chegoulle ben.
Cando baixou da miña barca dixo adeus moi leda e marchou cantando o aquel de"I've got the world on a string". Coma sempre.

THUBTEN JIGME NORBU (n. 16/08/22, f. 05/09/08)

Naceu Tashi Tsering ("O tigre que oubea") en Taktser, unha colina rodeada polos altos cumios do Himalaia pero aberta a un fermoso val e aos ventos xiados. Foi o primeiro fillo dunha parella de pobres pastores que inda terían 5 fillos máis. Naceu, como outros moitos tibetanos, á improbable idade dun ano e con tres (ou catro, segundo se mire), foi identificado polo propio Dalai Lama como tulku, é dicir, como reencarnación dun lama, neste caso de Taktser Rinpoche ("O precioso de Takster", sendo Rinpoche un título común para os monxes ou lamas). Foi rebautizado polo propio Dalai como Thubten Jigme ("sen medo") Norbu ("xoia") e así, con eses dous nomes, foi como comezou a súa vida relixiosa. Cando tiña 15 anos e xa era moi ben considerado polo seu gran prestixio, sucedeu outro milagre: o seu irmán, de só 2 anos de idade foi identificado como o mesmísimo Dalai Lama, e pouco despois un terceiro irmán foi tamén identificado como tulku. Nunca tal se vira no Tibet, ou a lo menos non se lembraba tal cousa. Os pais pasaron de ser dous miserentos a vivir na opulencia gracias á sorte da reencarnación.
Norbu foi nomeado aos 27 anos líder espiritual, digamos abade, do Mosteiro de Kumbum, na provincia de Amdo, a 50 Km de onde nacera, pero un ano despois a invasión chinesa acabou coa súa relaxada e meditabunda existencia. Feito prisioneiro polo Exército de Liberación Popular, segundo el mesmo (Tibet, patria perdida, 1962), tentaron lavarlle o cerebro e foi forzado a renunciar á vida monástica e a viaxar a Lhasa, a capital do Tibet, onde residía o seu irmán co seu goberno. A súa misión era tratar de convencelos de que recoñeceran ao exército chinés coma unha forza de liberación e ao goberno de Mao coma un aliado, coa promesa de ser el mesmo nomeado gobernador xeral do Tibet. Mesmo lle chegaron a insinuar que a morte do seu irmán o Dalai Lama, de resistirse, sería tan ben recibida como recompensada. E aceptou.
Foi enviado a Lhasa acompañado de dous axentes chineses que non o deixaban nin á sombra nin ao Sol, e comezou traballar, reuníndose en varias ocasións cos distintos líderes tibetanos. A cousa semellaba difícil. Finalmente logrou convencer ao seu irmán para verse nunha reunión secreta no Palacio de Potala, xusto onde o Dalai Lama fora entronizado dez anos antes. Malia o encargo supostamente aceptado e a oportunidade, contoulle ao seu irmán os plans dos chineses, que tentaban atacar Lhasa e matalo. O rapaz escoitouno con atención e fíxolle caso: aos poucos días, montou a cabalo e emprendeu unha perigosa viaxe a campo aberto cara a fronteira coa India, onde permanecería durante un tempo. Rinpoche inda viviu un ano en Lhasa facendo ver aos invasores que era o seu fiel aliado. Finalmente, cando tivo a oportunidade, escapou aos EEUU.
Alí foi captado pola CIA para traballar como instrutor e tradutor na illa de Saipan, no Pacífico, contribuindo desde alí de xeito decisivo á creación da guerrilla de resistencia tibetana. Malia súa aposta decidida pola independencia do Tibet incluso seguindo a ruta da violencia, nunca criticou nin se enfrontou ao seu irmán, que defende unha resistencia pacífica e se conformaría cunha simple autonomía da rexión.
Dada a súa importancia para o goberno USA e o seu elevadísimo nivel cultural, entrou a formar parte da vida académica norteamericana, primeiro como técnico no Museo Americano de Historia Natural de Nova Iorque e logo como profesor na Universidade de Indiana, onde fundou o Centro Cultural Tibetano. O mesmísimo Heinrich Harrer (Siete años en el Tibet, 2002) foi quen o axudou a escribir a súa autobiografía no 1960, pouco despois da súa chegada. Foi representante do Dalai en EEUU e en Xapón. Deixou muller e tres fillos e contoume todo esto mentres o levaba na barca.