DAVID LETT (n. 1939 - f. 9/10/08)

O pinot noir de Eyrie Vineyards (Dundee Hill, Oregón) é agradable e elegante, con complexos aromas. Coa sua cor rubí pálida, distínguese da meirande parte dos actuais escuros pinot noirs, que destacan pola súa forza e opacidade. Por iso, os claros Eyries teñen sido xulgados erroneamente como febles e descoloridos. De feito, a xuízo do propio colleiteiro, David Lett (Papá Pinot, para os amigos), este erro ven provocado por unha interesada confusión entre forza e terroir: demostrouno xa en 1979, nunha cata a cegas en París, cando a colleita de 1975 do seu Eyrie Vineyards Reserve Pinot Noir foi apreciada ao mesmo nivel que a de Borgoña. Contan que, asombrado, Robert Drohuin, mito vivinte entre os viticultores da Borgoña, fixo no seu château unha nova cata, onde aquel viño americano do '75 só foi superado por un Chambolle-Musigny do '59 do propio Drohuin, que non dubidou en trasladar parte das súas viñas a Oregón.
A istoria de cómo chegou a dar viño unha pinot noir en Oregón é, cando menos, curiosa.
Con 22 anos e recén licenciado, David Lett pasou polo Napa Valley camiño da Universidade de California. Fascinado tanto polas viñas de Château Souverain como polo traballo que alí se estaba a realizar con elas, pídeulle traballo ao seu dono, Lee Stewart, con quen aprendería os arcanos do cultivo das videiras. Dous anos máis tarde, e unha vez conseguido un deses títulos de universidade americana viaxa por Europa e fica etérnamente namorado da pinot noir e da súa capacidade para dar o mellor de si mesma nas peores condicións ambientais.
De regreso a EEUU, David comeza a busca do lugar axeitado para prantar aquela uva: o extraordinario sabor dunhas fresas cultivadas no Willamette Valley, en Oregón, lévao a mudarse alí no 1965. Un ano máis tarde atopa o lugar exacto: unha vella finca de frutais en Dundee Hill á que bautizará Eyrie Vineyard. Case ao mesmo tempo atopa á muller da súa vida, que compartirá con el, no verán do '66, a súa luna de miel plantando os case 3000 bacelos que trouxera de Napa Valley, onde ninguén cría que David había facer algo bo deles.
No 1970 recolleu a súa primeira colleita, tan insatisfactoria que nin tan sequera se atreveu a comercializala como pinot noir. Fíxoo como Spring Wine. Despois veu todo o demais, incluído ser o primeiro colleiteiro de pinot gris de EEUU.
O pasado nadal David abriu para a súa familia e os seus máis directos colaboradores dúas ou tres daquelas botellas Spring Wine, e atoparon que aquel viño lixeiro e esbrancuxado se convertira nalgo complexo e absolutamente delicioso.
É o tempo, que pon todo no seu lugar.

(David cos bacelos. Foto tomada do blog de Jancis Robinson)

ANTHONY SPERO (n. 1929 - f. 29/09/08)

Vincent Bickleman, de Brooklyn, gustaba de entrar nas casas a roubar xoias. Levaba moito tempo facéndoo e facíao ben. Nunha desas exitosas operacións asaltou a casa dunha tal Jill Spero. O pai de Jill era un empresario, un home de negocios, tamén de Brooklyn: un home discreto, vestido con roupa discreta, cun coche discreto, con costumes discretos. Tiña un taller de coches, o Big Apple Car Services, pero antes xa tivera unha tapicería, un pequeno restaurán de comidas rápidas, un forno e ata unha tenda de animais. Precisamente era a súa afección polas pombas o que o facía moi popular no barrio de Bensonhurst, onde nacera. Criábaas na terraza dun edificio de Bath Avenue, onde vivía, e alí, entre as gaiolas, entre as súas amadas pombas, era onde prefería facer os negocios, pechar os tratos. Tamén era un habitual do West End Social Club, xusto a carón do seu taller.
Pobre Vicent Bickleman. Tivo moi mala sorte. Porque o West End Social Club era un niño de mafiosos. Porque o Big Apple Car Services era unha tapadeira para un negocio ilegal de tragaperras e extorsións varias. Porque o discreto Anthony era consegliere da familia Bonano. Porque xusto naquel entón, entre os anos 1987 e 1992, cos capos da familia (Philip "Rusty" Rastelli e Joseph "Big Joey" Massino) na cadea, era momentáneamente o don da familia. Porque era un gangster á antiga: violento, despiadado, práctico, bo negociante e un frío asasino.
Vicent Bickleman foi executado por Paul Gulino, membro dos Bath Avue. Crew, sempre ao servizo de Anthony, nunha acción que remataría na detención e posterior condena a cadea perpetua do capo. O propio Gulino, un rata que delatou a Mr. Spero e que trazou un plan para matalo, foi asasinado por un compinche, Louis J. Tuzzio, seguindo as ordes do discreto Anthony, que tamén mandaría matar a este último. O asasino de Tuzzio tivo sorte de que Anthony Spero fora detido daquela.
Morreu na penitenciaria. A súa segunda filla, Diana Clemente, dixo que vivira a súa vida coma un home e que morrera como tal, en clara referencia a Joey Massino e outros tantos membros da familia Bonano que acabaron convertíndose en soplóns do FBI.

(A imaxe é da George Pickow Image Collection, e non ten nada que ver co aquí narrado. Ou tal vez si. Quen sabe)

RICARDO CABALLER ZAMORA (n. 08/08/19- f. 26/09/08)

A pirotécnia é un espectáculo para o asombro e a diversión, para a festa, pero D. Ricardo sabía que non sempre ten que ser así. Inda non fixera os 17 anos cando estalou a Guerra Civil, e o Goberno da República, baixo o dominio do cal quedou Godella (de Valencia), onde estaba o obradoiro pirotécnico Caballer e onde el mesmo nacera, requisou aquel obradoiro rexentado polo seu pai. Pasaron de fabricar os voladores e minats que xa fixera famosos o seu abó (fundador no 1881 da fábrica) a facer foguetes de cores con paracaídas para iluminar o terreo, e outros para lanzar propaganda de guerra destinada a propios e contrarios. Tamén fabricaron máis dun millón de cápsulas para os vellos e impotentes mauser da República. Gustáballe lembrar a Ricardo que daquela, debido a que os homes todos marcharan para a fronte, chegaron a traballar na fábrica do seu pai máis dun milleiro de mulleres.
Cando acabou a Guerra foron declarados desafectos ao réxime, e o seu pai foi encarcelado, resultando morto de tristura, fame ou medo no 1940. Ricardo tamén pasou as súas e con 21 anos foi desterrado ao daquela Marrocos español, onde formou parte dun batallón disciplinario ao que encargaron a construción da estrada de Alcazarquivir (Ksar el Kebir, a uns 30 Km de Larache). Pouco despois foi enviado a Madrid, onde cumpriu un servicio militar de sete anos, tralos que regresou a Valencia, a súa terra.
Tentou volver poñer en pé o vello obradoiro do seu abó en Godella, pero o seu pasado no bando republicano pechoulle esa porta (enténdese que un pirotécnico desafecto poda ser tido por un perigo). Pero era o que sabía facer, o seu destino. Traballando para outros foi percorrendo toda a provincia ata que el e o seu irmán foron quen de reabrir o seu propio obradorio. Nos anos '60, e xa en solitario, abriu o seu propio negocio que se convertiría co tempo nunha referencia a nivel mundial.
Lembraba como un dos seus mellores traballos un castelo de foguetes feito na honra de Franco "con el escudo del caudillo", o imperial e o de Madrid. Así son as cousas.